Sjoemelsoftware, furbyfluisteraar, flirtcoupé en slodderwetenschap: hebben deze woorden een overeenkomst? Jawel! Het zijn namelijk ‘neologismen’. Maar wat zijn dat eigenlijk? En wanneer is iets een neologisme? Dat lees je hier.
Het woord neologisme wil nog wel eens verschijnen bij een kennisquiz. Het is namelijk een van die taalgerelateerde-woorden waarvan je even moet weten wat het inhoudt. Daarom stellen we de vraag:
Wat is een neologisme?
Betekenis
Een neologisme staat ook wel voor nieuwvorming. Als iets een neologisme is, staat dat ook wel voor een nieuw woord. Of dat nu deels gevormd is met woorden uit een andere taal, of met alleen Nederlandse woorden. Het kan allemaal. Meestal wordt bij de term ‘neologisme’ gedacht aan een woord dat bestaat uit Nederlandse elementen. Een nieuw Nederlands woord dus.
Ontstaanswijze
Ieder jaar komen er heel veel nieuwe woorden bij, denk maar eens aan de woorden die hierboven staan vernoemd, zoals sjoemelsoftware en furbyfluisteraar. Veel neologismen ontstaan echter ook omdat twee woorden worden samengevoegd en/of verkort. Bijvoorbeeld ‘bionade’ (biologische limonade) of ‘Benelux’ (België, Nederland, Luxemburg).
Neologismen ontstaan vooral door maatschappelijke veranderingen of veranderingen in de techniek of wetenschap. Het woord computer is bijvoorbeeld opgebouwd uit het Latijnse ‘com’ (samen) en het Latijnse werkwoord ‘putare’ (denken). Dit is echter een voorbeeld van een ex-neologisme. Het woord is nu zo goed opgenomen in de taal, dat iedereen het wel kent (en daarom ook niet nieuw is). Het woord e-mail is ook een voorbeeld van een ex-neologisme.
Neologismen worden ook vaak opgenomen in de Nederlandse taal door de invloed van schrijvers. Bekende schrijvers die neologismen hebben gemaakt zijn Annie M.G. Schmidt en Kees van Kooten.
En dan?
Neologismen worden soms opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW). Dit is een woordenboek van het moderne Nederlands. Niet alles wordt echter opgenomen, omdat veel neologismen ‘eendagsvliegen’ zijn en ook weer snel uit de taal worden vergeten. Het woord ‘Bokito-proof’, wat is ontstaan na de ontsnapping van de aap Bokito, verdween als neologisme al snel. De houdbaarheid van een neologisme kan daarom getest worden door de FUDGE-test. Een test die is opgesteld door een Amerikaanse taalkundige waarbij elke letter van de FUDGE staat voor een criteria. Zo staat de F voor ‘frequentie’. Woorden zijn echter pas echt ‘Nederlands’ als ze erkend zijn door de Taalunie of in de Dikke van Dale of het Groene Boekje te vinden zijn.
Heb jij een vraag of ken jij een ander hip of ex-neologisme? Laat het me weten!
Liefs,
Vera
Bedankt voor de duidelijke uitleg!