Volgens mij kent iedereen het wel: je staat op het centraal station, en iemand roept om: ‘De trein richting Amsterdam Centraal heeft extra reistijd’. Vaak zie je dat ook wel op de bordjes staan: ‘extra reistijd’. En daar sta je dan, met een bekertje koffie, te wachten op de trein. Omdat je extra reistijd hebt, oftewel: vertraging.
Waarom heb ik hierboven nu iets verteld over de spoorwegen van Nederland? Hiermee wil ik laten zien dat je vaak wel eens tegen een ‘eufemisme’ aanloopt, bijvoorbeeld ‘extra reistijd’. Maar wat doet dat ‘eufemisme’ eigenlijk met het gewone taalgebruik? Kortom:
Wat is een eufemisme?
Betekenis
Een eufemisme is een ‘’verzachtende’’ of verhullende uitdrukking. Hij wordt gebruikt in plaats voor een woord dat misschien wat harder overkomt, voor een taboe of voor een negatief woord of een taboe. Soms gebruikt men een eufemisme als iemand zich schaamt om het eigenlijke woord te zeggen. Denk daarbij aan woorden die te maken hebben met de wc en seks.
Oorsprong
Het woord ‘eufemisme’ is afgeleid van het Oudgrieke ‘eufemein’, wat ‘met goede woorden spreken’ betekent. Het gebruik van eufemismen is iets wat al vele jaren wordt gedaan. Denk maar bijvoorbeeld aan ‘de zwarte dood’ als eufemisme voor de pest.
Voorbeelden
- Heengaan – inslapen – de ogen sluiten (doodgaan)
- Ongewenst bezoek (inbraak)
- Tussen twee banen (werkloos zijn)
- Extra reistijd (vertraging)
- De liefde bedrijven – slapen met – het bed delen met (seks)
Sommige eufemismen zijn nu zodanig ingeburgerd dat het niet meer echt een ‘eufemisme’ is. Zo werd ‘psychiatrische inrichting’ het eufemisme voor ‘gekkenhuis’, en ‘huishoudhulp’ in plaats van ‘meid’ of ‘werkster’. Die woorden zijn nu als zo gewoon, dat ze niet meer als een verzachtende uitspraak gezien worden.
Ken jij nog leuke eufemismen? Laat het me weten!
Liefs, Vera
