Uitdrukking: ”Van lotje getikt”

Categorieën Uitdrukkingen
van Lotje getikt - Spelling & Zo

Hebben jullie iemand wel eens horen zeggen: ‘’hij is getikt?’’, of misschien zelfs: ‘’jij bent getikt?’’. Meestal heb je wel door wat ze hiermee bedoelen: je bent niet goed wijs, of gek, sukkelig. Maar heb je je al eens afgevraagd waar de uitdrukking ‘’van lotje getikt’’ vandaan komt?Er kan zowel ‘’hij is van lotje getikt’’ gezegd kan worden, als ‘’zij is van lotje getikt’’. Hoe zit dat nou? En wie is toch die lotje?

Oorsprong

van Lotje getikt - Spelling & ZoAls ik denk aan de uitdrukking, dan denk ik dat er eens een gek meisje was genaamd Lotje. En helaas kon het Emythologisch Woordenboek mij niet goed verder helpen, want waar het nu vandaan komt, is onduidelijk. Wel is te zien dat het bijvoeglijk naamwoord ‘’getikt’’ opdook in een negentiende eeuwse tekst. In deze tekst betekende het al ‘’gek’’.

‘’Lotje’’ is een heel ander verhaal. Het kan zijn dat lotje een verbastering is van lorretje. Lorretje kan in dit geval de scheepsmast zijn. Als scheepslieden hier een klap van kregen (dus werden ‘getikt’), werden zij erg verward. Het tikken van het lorretje staat zo dus in verband met ‘’gek zijn’’.

De tweede verklaring is dat ‘’lorretje’’ staat voor de papegaai (het is namelijk een naam voor een papegaai). Vroeger werd er namelijk wel gezegd dat je ‘’van lorretje gepikt’’ was. Dat betekende letterlijk dat je door een papegaai in het hoofd was gepikt – en daardoor dus niet helemaal goed wijs was. Het kan dus zijn dat het oorspronkelijk ‘’gepikt’’ moet zijn, en niet ‘’getikt’’.

Betekenis

‘Van lotje getikt’ zeg je tegen iemand als je duidelijk wil maken dat diegene niet goed wijs is of gek is. Hij, of zij, is dan van lotje getikt. Misschien omdat hij door een papegaai gepikt was, of om een andere reden.

Meerdere varianten

Onze Taal geeft echter aan dat in het spreekwoordenboek van F.A. Stoett meerdere varianten van de uitdrukking staan. Zo zou je ook ‘van lorretje getikt/gepikt’, ‘van het haantje gepikt’, ‘van nolletje geprikt’ en ‘in zijn kop geprikt’, kunnen zeggen.

Leuk toch? Kijk voor meer uitleg over uitdrukkingen, zegswijzen of spreekwoorden even verder. Opmerkingen kun je ook altijd hier kwijt!

Liefs,

Vera

Hi! Welkom op Spellingenzo. Ik ben Vera en blog hier regelmatig over taal. Als 21-jarige studente Nederlands kom ik namelijk heel wat spellingkwesties tegen die ik met liefde hier op deze blog zal uitleggen. Heb je een vraag? Vergeet dan niet een comment achter te laten!
Liefs,
Vera

1 gedachte op & ldquo;Uitdrukking: ”Van lotje getikt”

  1. Hallo Vera,

    Eerst even een compliment: Wat een leuk en leesbaar ‘blog’ heb je.

    Nu een bescheiden aanvulling op jouw uitleg over de uitdrukking “van Lotje getikt.”
    Je schrijft dat het mogelijk van een tik van de mast kan zijn.
    Iemand krijgt geen klap van de mast, maar van de giek.
    Het komt regelmatig voor dat, bijvoorbeeld door een stuurfout, de wind aan de verkeerde kant het zeil binnen komt. Dat veroorzaakt een onbedoelde gijp, ook wel ‘klapgijp’ genoemd.
    Het kan dan gebeuren dat iemand de giek tegen zijn / haar hoofd krijgt. Helaas vaak met heel vervelende gevolgen.
    Een klap van de giek staat dan ook gelijk met ‘een klap van de molen’.

    Het woord ‘Lorretje’ als aanduiding van een scheepsmast ken ik niet.
    Wel een ‘Lording’ en ‘Lorrendraaier’.
    Een Lording is een ongeteerd, uit 2 of 3 draden geslagen schiemansgaren dat wordt gebruikt om touwwerk te kleden.
    Een Lorrendraaier is een sluikhandelaar die heimelijk een haven binnenloopt om daar smokkelwaar te lossen / laden.
    Ook het schip wat hiervoor werd gebruikt wordt een Lorrendraaier genoemd.
    (Bron: Zeilvaart Lexicon van J. van Beylen.)

    Ik hoop hiermee een kleine positieve bijdrage te hebben geleverd.
    Met vriendelijke groet,
    Dick Zweers,
    Docent Watersportopleidingen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *