Gastblog: Cecile Collin – ‘Iedereen mee met Peters Plezante Pacificatieplan’

Categorieën Blogs
Hoe Vlaams Mag Uw Nederlands Zijn - Spelling & Zo

In één van de vele afleveringen van De Wereld Draait Door was Peter Vandermeersch te gast. Hij staat bij de meeste mensen bekend als de hoofdredacteur van NRC Handelsblad, maar voor mij werd hij vanavond de held van mijn leven. Denk ik zo. Peter, als u dit leest: ik zou graag met u ‘ne Palmke willen nuttigen en daarbij bespreken hoe wij, Nederlanders en Vlamingen, kunnen verbroederen.Dat was namelijk waarom ik Peter zo’n held vond. Hij wierp zichzelf heldhaftig op als ‘overtuigd ambassadeur om ons dichterbij te brengen’. Ik zou die taak ook wel op me willen nemen, maar mijn hoofd is tot nu toe nog niet maandelijks te zien bij DWDD. Daarom heb ik dit idee ook vernoemd naar de huidige ambassadeur: Peters Plezante Pacificatieplan.

Moppen

Nederlanders en Vlamingen staan al jarenlang met de rug naar elkaar toe gekeerd. Wij tappen Belgenmoppen, zij tappen Nederlandermoppen. Zoals Vandermeersch het benoemt: Vlamingen respecteren de Nederlanders, maar houden er niet van. Nederlanders houden van Vlamingen, maar respecteren ze niet. Een Elsevier-hoofdredacteur maakte zelfs een kapitale fout door het Vlaams als niet-Nederlands te bestempelen. Dit is niet alleen ronduit belachelijk, maar het werpt ook vragen op: hoe en waarom klinken het Nederlands en het Vlaams zo anders? Onderstaande informatie is grotendeels ontleend uit Taal als Mensenwerk, geschreven door taalkundige Nicoline van der Sijs. Taalkundigen gebruiken liever de term ‘Belgisch-Nederlands’ dan ‘Vlaams’, om verwarring te voorkomen met de dialecten die in de provincies Oost- en West-Vlaanderen worden gesproken.

elsevier

Ziel van Vlaanderen

In 1830 vond het ultieme dieptepunt in de wereldgeschiedenis plaats: de gevreesde scheiding tussen Nederland en België. Na deze scheiding waren er twee teams die elkaar in de haren vlogen over hoe de taal in België eruit moest komen te zien. De Nederlandstaligen waren het ermee eens dat het in ieder geval niet Frans moest zijn, maar ook over hun eigen taal konden ze het maar niet eens worden. Aan de ene kant stonden de intergrationisten, die een Noord-Nederlandse norm nastreefden. Dit is dus het Nederlands zoals wij het kennen. Aan de andere kant stonden de particularisten, zij streefden een eigen Vlaamse woordenschat na. Bij dit team hoorde ook de ‘ziel van Vlaanderen’ Guido Gezelle. De eindstand werd 1-0 voor de integrationisten. Dit werd uiteindelijk goed zichtbaar in de woordenboeken van Van Dale, die zowel bij de Nederlanders als de Belgen de norm werden.

Dit zorgde voor ontzettend scheve verhoudingen. Geen Belg gebruikt het woord ‘tosti’, zij zeggen namelijk ‘croque-monsieur’. In de woordenboeken staat tóch ‘tosti’ als het juiste woord, terwijl een deel van ons taalgebied het woord nooit gebruikt. Een Nederlands woord wordt dus vaker als standaard gebruikt dan het Vlaamse alternatief. Ik hoor je al denken: ‘croque-monsieur’ is toch een Frans woord? Dat klopt. In België is er sprake van een taalcontactsituatie waarbij het Frans en Vlaams elkaar soms beïnvloeden, doordat ze simpelweg allebei in een relatief klein gebied worden gebruikt. De geschiedenis van de talenstrijd zal ik jullie besparen, maar het komt erop neer dat men probeerde de Franse invloed te ontwijken. Dat lukt niet altijd, want er zijn nog altijd veel gallicismen in het Vlaams te zien. Aan de andere kant zijn er ook veel ‘purismen’ ontstaan. Waar wij in Nederland Franse woorden als ‘douche’ en ‘punaise’ zorgeloos gebruiken, spreekt de Vlaming van een ‘stortbad’ en ‘duimspijker’.

Patatten

In de zeventiende eeuw worden woorden bewaard in België die de Nederlanders ouderwets vonden of uit het Standaardnederlands waren verdwenen. Je kan hierbij denken aan woorden als ‘kleed’ (jurk) of ‘geenszins’. Ook zijn er in Vlaanderen veel dialectwoorden die onterecht als standaardtaal worden beschouwd volgens Van der Sijs. Hierbij kan je denken aan woorden als ‘plezant’ en ‘patat’ (aardappel). Dit is uiteraard volstrekt belachelijk; ‘plezant’ ligt heerlijk in het gehoor en drukt met zijn klank perfect de betekenis van het woord uit. In Peters Plezante Pacificatieplan is het volgens mij ook zeer belangrijk dat ‘plezant’ standaardtaal wordt. ‘patat’ als standaardtaal is gewoon nuttig; wanneer wij aardappels voortaan ‘patatten’ noemen is de hele patat-frietdiscussie ook verleden tijd. In Nederlandstalig België is Brabant het taalcentrum, en andere dialecten zoals het Limburgs nemen daar invloeden uit over.

In de 19e eeuw ontstaan de grootste verschillen tussen de standaardwoordenschat in Vlaanderen en Nederland. Tegenwoordig zijn de verschillen relatief klein. De verschillen zitten voornamelijk in de officiële terminologie: in Vlaanderen wordt een ‘wethouder’ een ‘schepen’ genoemd. Toch groeien de talen meer naar elkaar toe: een Belg kiest tegenwoordig ook wel eens voor een Noord-Nederlands woord als ‘jurk’. Ook spreekt de Nederlander tegenwoordig een aardig woordje Vlaams, zoals ‘gezapig’ en ‘peperkoek’. De Belg is echter eerder geneigd om voor de Noord-Nederlandse variant te kiezen dan dat de Nederlander voor de Vlaamse variant kiest. Dat is natuurlijk volstrekt belachelijk. Godzijdank gloort er hoop: met name op het gebied van sporttermen is Vlaanderen een belangrijke leverancier. Wielrennen ontwikkelde zich eerder in Vlaanderen, daarom spreken wij nu ook van ‘vals plat’ en ‘afzien’ (in de betekenis van ‘lijden’).

Hoe Vlaams Mag Uw Nederlands Zijn - Spelling & ZoOndertussen zijn de luitjes bij de woordenboeken ook wakker geworden: Van Dale verwijdert het label ‘niet-algemeen’ bij de Belgisch-Nederlandse woorden. Prisma lost het tostiprobleem op door het label Noord-Nederlands te introduceren voor een woord als ‘tosti’. De Belgische krant De Standaard lanceerde het ‘gele boekje’, waarin uitleg staat over duizend Belgisch-Nederlandse woorden. De redactie mag tegenwoordig spreken van ‘legislatuur’ (regeerperiode) en ‘plattekaas’ (kwark). Het boekje is hier te downloaden.

Dit gebeurde allemaal nadat Taal als Mensenwerk verscheen. Persoonlijk vind ik het heel komisch dat een krant genaamd De Standaard een lans breekt voor het gebruik van woorden die tot nu toe absoluut niet de standaard waren. Meer informatie hierover kan je hier lezen.

Elkaars taal

Iedereen die mij kent, weet dat ik dit stuk allesbehalve objectief schrijf. Ik werp mezelf regelmatig op als Vlaming, ook omdat ik als Limburgse in een identiteitscrisis zit. Er zijn immers ook Nederlanders die Limburg liever afstaan aan de Belgen. Persoonlijk zou ik daar geen problemen mee hebben, maar daarmee maakt men wel duidelijk dat Belgen blijkbaar echt ‘anders’ zijn. De discussie in DWDD ontaarde op een gegeven moment in een welles-nietes spel waarin werd gekwebbeld over wiens schuld deze kloof tussen de Vlaming en de Nederlander was. Maar spreken van een ‘schuldvraag’ maakt deze kloof alleen maar groter. Er is maar één manier om de kloof kleiner te maken, en dat is door elkaars taal te spreken. Daar geloof ik heilig in. Wat ook helpt, is elkaars voetbalteam aanmoedigen. Die ene keer dat wij eens niet (en volledig terecht) naar het EK gaan, kunnen wij net zo goed onze Zuiderburen aanmoedigen. Het is immers een woest aantrekkelijk voetbalteam (zie foto).

Woest Aantrekkelijk Belgisch Elftal: Rode Duivels - Spelling & ZoIn België moet er zelf ook nog iets gebeuren op het gebied van verbroedering. Walen en Vlamingen mogen elkaar gewoon niet. Maar het is leuk om te zien dat zij wel met z’n allen achter de Rode Duivels staan. Het deert de Vlaming ook niet dat de slogan tous ensemble is; wat nou als we die slogan op onszelf betrekken? ‘Iedereen mee’: Walen, Vlamingen en Nederlanders. Het steunen van de Rode Duivels is wat mij betreft de eerste stap in Peters Plezante Pacificatieplan. Om u op weg te helpen, is hieronder een lijst met Vlaamse voetbaltermen toegevoegd. Verheug u op een zomer vol heerlijk bier, schitterende taal, fantastische frieten en minder van die ranzige, Hollandsche stoemp.

  • Heenwedstrijd (of ‘heenmatch’) = De eerste wedstrijd die een ploeg tegen een andere ploeg moet spelen.
  • Terugwedstrijd (of ‘terugmatch’) = Tweede wedstrijd tussen twee ploegen in een competitie
  • Basketters, basketten = Hoge sportschoenen
  • Iets op punt zetten = Verfijnen (zoals voetbaltechnieken!)
  • Sjotten = Voetballen, dit is echter wel niet-standaard volgens het Gele Boekje
  • Snedig = Fel, scherp, zoals wij de Rode Duivels het liefst zien

Ik zou duimendikke boeken kunnen schrijven over waarom het vet cool gaaf zou zijn om meer met de Belgen op te trekken, maar ik hoop dat de taalinventiviteit die het oplevert u al voldoende heeft overtuigd. Zo niet, wend u dan tot mij met al uw vragen. Want al is Nederland mijn vaderland, België is mijn moederland.
Het betreffende fragment van DWDD is hier te zien.


Over de schrijfster

cecileCecile Collin studeert Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen. Ze is onder medestudenten vooral bekend als hoofdredacteur van het studieblad (De Uitvreter), Batmanliefhebber en zelfbenoemd kaaskoningin. Als een ware duizendpoot uit zij haar creativiteit op verschillende manieren: ze schrijft gedichten, essays en verhalen, maar ze schildert ook en ze is ook een fantast in de keuken. Haar (soms Belgische) recepten zijn terug te vinden op http://studentenchefcecile.blogspot.nl/. Haar Limburgse roots gebruikt zij als een sterk punt om een brug te kunnen bouwen tussen Nederlanders en Belgen. Enthousiast en beargumenteerd probeert zij haar verhaal te vertellen. Dus niet alleen kwalitatief, maar ook amusant!

Hi! Welkom op Spellingenzo. Ik ben Vera en blog hier regelmatig over taal. Als 21-jarige studente Nederlands kom ik namelijk heel wat spellingkwesties tegen die ik met liefde hier op deze blog zal uitleggen. Heb je een vraag? Vergeet dan niet een comment achter te laten!
Liefs,
Vera

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *